VAISHESHIKA-FILOSOFIE
De Vaisheshika-filosofie is een van de zes orthodoxe (astika) filosofische scholen binnen het hindoeïsme en heeft haar oorsprong in oude India. Deze filosofie werd ontwikkeld door de Indiase filosoof Kanada, die wordt beschouwd als de grondlegger van de Vaisheshika-school. De Vaisheshika-filosofie concentreert zich voornamelijk op de aard van de realiteit en het onderzoeken van de fundamentele elementen die de wereld vormen.
- Atomaire Theorie: Een van de meest opvallende kenmerken van de Vaisheshika-filosofie is de atomaire theorie. Volgens deze school is de wereld opgebouwd uit ontelbare, ondeelbare en onveranderlijke atomen, die “anu” worden genoemd. Deze atomen combineren zich op verschillende manieren om de diverse materiële objecten in de wereld te vormen. De Vaisheshika-filosofie identificeert zes soorten atomen op basis van hun eigenschappen.
- Categorieën (Padartha’s): De Vaisheshika-filosofie stelt dat er zeven fundamentele categorieën of “padartha’s” zijn die de realiteit omvatten. Deze categorieën zijn:
- Dravya (Substantie): Dit verwijst naar de categorie van materiële substantie, inclusief atomen, elementen en samengestelde objecten.
- Guna (Eigenschappen): Eigenschappen zijn kwaliteiten of attributen die aan substanties worden toegeschreven, zoals kleur, smaak, geur, enz.
- Karma (Actie): Karma verwijst naar de acties die atomen ondernemen, zoals beweging, binding en scheiding.
- Samanya (Universaliteit): Dit vertegenwoordigt het concept van universaliteit of gemeenschappelijkheid tussen objecten.
- Vishesha (Particulariteit): Vishesha verwijst naar het unieke of specifieke aspect van een object.
- Samavaya (Inherente relatie): Dit verwijst naar de inherente relatie tussen een substantie en zijn eigenschappen.
- Abhava (Afwezigheid): Abhava verwijst naar afwezigheid of negatie.
- Kennis en Waarheid: De Vaisheshika-filosofie benadrukt de zoektocht naar waarheid en kennis als een belangrijk doel van het leven. Het beschouwt perceptie (pratyaksha), deductie (anumana), getuigenis (shabda), en vergelijking (upamana) als de vier bronnen van kennis.
- Ethiek en Deugd: Terwijl de Vaisheshika-filosofie voornamelijk gericht is op het begrijpen van de aard van de realiteit, behandelt het ook ethische kwesties en deugdzaam gedrag. Het moedigt individuen aan om deugdzaam te handelen en morele principes te volgen in hun leven.
- Religieus Standpunt: Hoewel de Vaisheshika-filosofie geen uitgebreide religieuze doctrine heeft, erkent het het bestaan van God (Ishvara) als de oorspronkelijke oorzaak van het universum. Dit is echter niet zo prominent als in sommige andere hindoeïstische filosofische scholen.
Kortom, de Vaisheshika-filosofie is een oude hindoeïstische filosofische school die zich richt op het begrijpen van de aard van de realiteit door middel van de atomaire theorie en de categorisatie van de elementen van de wereld. Het biedt ook inzicht in ethiek en de zoektocht naar kennis en waarheid als onderdeel van het menselijke streven naar spirituele groei en begrip van de wereld.