De Mahabharata is het op twee na grootste literaire werk van de wereld na het epos van koning Gesar en Manas en bestaat uit 18 delen of parva‘s die elk weer onderverdeeld zijn in kleinere delen. De titel, met de klemtoon op bha, is afgeleid van maha (Sanskriet: groot) en bharata (Sanskriet: India/wereld/alles en in de stam bharat (de wereld) dragen).
Een omvangrijk religieus en filosofisch epos.
De Mahabharata is een lang verhaal en wordt ook wel een “epos” genoemd. Als vertegenwoordiger van zijn genre is het bijzonder omvangrijk. Men kent in Europa de Ilias, de Odyssee, maar de Mahabharata is zevenmaal zo lang. Samen met de Ramayana is het een voorbeeld, een hoeksteen van het hindoeïsme.
Het werk bestaat uit achttien delen (zogenaamd “parva’s”) die elk weer onderverdeeld zijn. Men kan stellen dat dit werk zich onder andere richt op het verklaren van de vier levensdoelen: kama (begeerte), artha (rijkdom), dharma (spirituele doel), moksha (bevrijding). Het kernverhaal is de strijd om de troon van Hastinapura, het koninkrijk van de Kuru-clan. Twee takken van een familie gaan de strijd met elkaar aan. Het gaat hierbij om de Kaurava’s (de oudste tak) en de Pandava’s (de jongste tak van de familie). Men kan de Pandava’s en de Kaurava’s zien als symbolen van goed (Pandava’s) en kwaad (Kaurava’s), van recht en jaloezie, van licht en donker. Gelukkig overwint het goede op het einde het kwade, maar dit heeft bijzonder veel voeten in de aarde. De essentie van de Mahabharata is naar men kan stellen de drift. Bijzonder veel elementen in het verhaal komen daar op neer: de na-ijver die Duryodhana voelt voor de Pandava’s is een vorm van drift, maar ook de enorme goklust van Yudishthira valt daaronder, de oorlog die uitgevochten wordt, draait om een doodsdrift, zoals elke oorlog. Ook de drift seksualiteit wordt als iets geschetst, dat onbeheersbaar is. De essentie van het werk is de drift en de onbeheersbaarheid daarvan. Ook de goede partij van de Pandava’s doet dingen die niet door de beugel kunnen. Men handelt driftmatig. Kennis maken met dit werk is de moeite waard, want : “Men vindt wat men in de Mahabharata vindt ook elders, maar wat niet hierin staat is nergens te vinden.”
Een waar woord, want het werk is extreem rijk. Zie immers:
* De Mahabharata is een epos (een spannend verhaal als Odyssee, Gilgamesh, Aeneïs)
* De Mahabharata is literatuur
* Het werk is een filosofisch leerdicht over hoe men zich moet gedragen, hoe men zijn leven moet leiden. (De redeneringen van Yudishthira over “dharma” zijn redeneringen die als voorbeeld kunnen dienen voor redeneringen over wat te doen in het leven nu.)
* Het is een religieus werk – het onderdeel de Bhagavad Gita is beroemd als een leerdicht over religie en over hoe een religieus leven te leiden
* Het is een vorstenspiegel – de woorden van Bheeshma op zijn sterfbed zijn een samenvatting van hoe een koning moet regeren, hoe hij moet zijn en hoe hij moet omgaan met zijn onderdanen.