De kleermakerszit, ook wel bekend als Sukhasana in het Sanskriet, is een van de meest fundamentele en toegankelijke zithoudingen in de yoga. Het is een uitstekende houding om te gebruiken als basis voor meditatie, ademhalingsoefeningen en ontspanning
Het Sanskriet-woord sukha betekent ‘gemakkelijk’. Asana wil zeggen ‘(zit)houding’ en vormt de derde fase van het achtvoudige yogapad van Patanjali (Yoga-Sutra’s). Sukhasana is een klassieke asana uit de hatha yoga. Alle oosterse meditatiehoudingen, zoals siddhasana (voltooide houding) en padmasana (lotushouding), hebben bepaalde gemeenschappelijke kenmerken. Eigenschappen die ervoor zorgen dat deze houdingen zeer geschikt zijn om in te mediteren.
In het verleden werden in de orthodoxe Indiase yogascholen alleen leerlingen geaccepteerd die minstens vier uur lang roerloos in een van de klassieke meditatiehoudingen konden blijven. Onder meer dankzij dit soort toelatingseisen, of voorbereidingen van de aspirant-leerling, meldden zich alleen de zeer toegewijde chela’s (pupillen) aan.
Het doel van de yoga-meditatiehoudingen komt er eenvoudig gezegd op neer dat bij de juiste uitvoering ervan het lichaam als ‘afwezig’ wordt ervaren. Tijdens de meditatie treden dan geen verstoringen van fysieke aard op.
- Ga in dandasana (stok- of stafhouding) op een yogamatje of deken.
- Buig het linkerbeen en plaats de voetzool met beide handen onder of tegen het rechterdijbeen, bij de rechterbil. Schuif de rechtervoet vervolgens onder de linkerdij. De knieën zijn zijwaarts naar buiten gericht en bevinden zich, mits juist uitgevoerd, op gelijke hoogte (ca. 15 cm) van de vloer. Er zijn overigens veel variaties mogelijk. Dit is er slechts één van.
- Houd de rug en het hoofd recht.
- Leg de handpalmen op de knieën of breng de handen in jnana mudra, waarbij de polsen op de knieën rusten.
- Sluit de ogen en richt de aandacht naar binnen.
- Blijf minstens tien minuten tot een kwartier in sukhasana. Of voer de tijdspanne langzaam op.
- Kom daarna terug in dandasana (stok- of stafhouding).
- Ontspan u eventueel nog intenser in savasana (lijkhouding).
Hieronder staan enkele asana’s (yogahoudingen) die je kunnen helpen bij het voorbereiden op en verbeteren van je kleermakerszit:
Halve Zithouding (Ardha Sukhasana):
Dit is een tussenstap om je heupen en enkels voor te bereiden op de volledige kleermakerszit. Zit met gestrekte benen en buig één knie, plaats de voet onder het tegenovergestelde bovenbeen. Herhaal aan beide zijden.
Zittende Vooroverbuiging (Paschimottanasana):
Deze houding helpt om de hamstrings te strekken en de rug te openen, wat nuttig kan zijn als je moeite hebt om comfortabel in de kleermakerszit te zitten.
Heldenhouding (Virasana):
Deze houding helpt de knieën, enkels en dijen te openen, wat kan helpen om gemakkelijker in de kleermakerszit te zitten.
Vlinderhouding (Baddha Konasana):
Deze houding opent de heupen en versterkt de onderrug, wat kan helpen bij het verbeteren van de kleermakerszit.
Liggende Hand-aan-voet Stretch:
Ga op je rug liggen en buig een knie naar je borst. Pak de tenen vast van het gebogen been en breng je knie geleidelijk naar de zijkant van je lichaam. Dit helpt bij het openen van de heupen.
Knie-naar-Enkel Stretch:
Zit in kleermakerszit en leg je handen op je knieën. Adem in en strek je ruggengraat, adem uit en breng je knieën naar beneden richting de grond.
Het belangrijkste bij het oefenen van de kleermakerszit is consistentie en geduld. Het kan even duren voordat je comfortabel in deze houding kunt zitten, vooral als je flexibiliteit in de heupen en enkels moet opbouwen. Blijf oefenen en overweeg het gebruik van kussens of blokken om je te ondersteunen terwijl je werkt aan het verbeteren van deze houding. Het uiteindelijke doel is om comfortabel en ontspannen in de kleermakerszit te kunnen zitten tijdens meditatie of andere yogapraktijken.
Dankzij routinematig oefenen zullen de voeten wennen aan de lichaamsdruk, ook als u op een harde ondergrond zit. Dat geldt ook voor de rug. Wilskracht, discipline en concentratie op de juiste uitvoering van sukhasana zorgen ervoor dat de geest waakzaam en alert blijft. Na een tijdlang oefenen is de ‘eenvoudige’ kleermakerszit een uitstekende houding die de meditatie niet zal verstoren.
De juiste uitvoering van sukhasana is moeilijker dan men denkt, ook al wordt deze meditatiehouding in de traditionele yoga‘gemakkelijk’ genoemd. Allereerst maakt sukhasana de heupen (bekken) leniger. Het is dus een voorbereiding op de meer ingewikkelde meditatiehoudingen, zoals padmasana (lotushouding). Houd in sukhasana de ellebogen ontspannen en de rug recht. Voorkom met andere woorden dat u voorover zakt. Ook kunnen de voeten (enkels) pijn gaan doen. Een yogamatje, meditatiekussen of gewoon een deken biedt dan soelaas.
De driehoekige basis waarop het bovenlichaam en het hoofd rust, is karakteristiek voor alle oosterse meditatiehoudingen. Het voor- en achteraanzicht van dit soort houdingen biedt overigens dezelfde driehoeksvorm.
Dit heeft drie belangrijke voordelen:
- Dankzij de rechte houding kunnen de longen zich ontplooien en worden ze niet gehinderd in hun werking. Dat is onder andere belangrijk voor de uitvoering van de volledige yoga-ademhaling.
- Dankzij de positie van het bekken en de benen blijft de rug recht en in een onwrikbare positie, waarbij de zenuwbanen in het ruggenmerg vrij liggen.
- In de orthodoxe yoga is de rechte houding van de rug van belang om de kundalini (slangenkracht) ongehinderd te laten stromen.
Behalve dat de heupen leniger worden – de ideale voorbereiding op bijvoorbeeld siddhasana – ervaart de beginnende yogi specifieke fysieke en psychische voordelen als hij in de kleermakerszit gaat. Dankzij de gekruiste benen komen de buikorganen tot rust. Ook kan men dieper ademen. En het zo typisch besloten karakter van de oosterse meditatiehoudingen, waaronder dus ook sukhasana, waarborgt fysieke en geestelijke harmonie.
Conform de yogahandboeken biedt sukhasana een therapeutische en ondersteunende, maar niet per se een genezende uitwerking op de volgende klachten, kwalen en aandoeningen: